SPOŻYCIE ALKOHOLU W POLSCE ORAZ JEGO SKUTKI SPOŁECZNE
Rozdział niniejszy ma za zadanie przedstawić najważniejsze dane liczbowe, łączące się ze spożyciem alkoholu w Polsce. Jest to konieczne dla zorientowania się w rozmiarach problemu, chociaż niektóre dane statystyczne wymagać będą ciągłej aktualizacji w trakcie posługiwania się niniejszą książką przez wychowawcę. Jednakże wnioski, które można wyprowadzić z zamieszczonych tutaj liczb i tabel, nie zdezaktualizują się prędko, gdyż liczby dotyczące spożycia alkoholu i skutków jego nadmiernej konsumpcji wywodzą się z utrwalonych i zakorzenionych od dawna w naszym społeczeństwie form konsumpcji alkoholu. Zmiana tych form jest obliczonym na długotrwałe starania zadaniem ruchu przeciwalkoholowego, a częściowo i niniejszego opracowania.
Materiały liczbowe zamieszczone w tym rozdziale podawane są do wiadomości przez Główny Urząd Statystyczny i Ministerstwo Handlu Wewnętrznego. Przy obliczaniu poziomu spożycia uwzględniana jest cała ilość napojów alkoholowych, dostarczana do sprzedaży detalicznej łącznie z winem z importu. Ogólne spożycie alkoholu na osobę oblicza się jako łączną ilość wódek, wina i piwa w przeliczeniu na czysty alkohol. Konsumpcja samych wódek i innych napojów spirytusowych obliczana jest w poszczególnych tabelach w przeliczeniu na 100% alkohol. Oddzielna statystyka dla wina i piwa zawiera zazwyczaj dane obliczone w litrach objętościowych. Inne opracowania liczbowe dotyczące struktury spożycia alkoholu są oparte na badaniach, prowadzonych na zlecenie Zarządu Głównego Społecznego Komitetu Przeciwalkoholowego.
W 1961 i 1962 r. Ośrodek Badania Opinii Publicznej przy Polskim Radio i Telewizji dwukrotnie przeprowadził na terenie całego kraju badania ankietowe, obejmując po 3 000 osób. Skład tych grup odpowiada procentowo strukturze ludności w naszym kraju co do płci, wieku, układów społeczno-zawodowych i miejsca zamieszkania.
Ankieta pierwsza w 1961 r. objęła ludność powyżej 20 lat, ankieta druga z 1962 r. obniżyła wiek ankietowanych do 18 lat.
Problem picia alkoholu przez młodzież w wieku szkolnym był przedmiotem badań ankietowych, przeprowadzanych na terenie szkół warszawskich w latach 1962—1964. Ankietowano uczniów oraz rodziców i wychowawców na temat picia alkoholu w szkołach podstawowych, zasadniczych zawodowych, technikach i liceach. Obecnie można więc stwierdzić, że istnieją miarodajne dane liczbowe odnośnie do tej części ludności, która może być brana pod uwagę jako konsument alkoholu.
Obliczenia na podstawie badań ankietowych oraz statystyk GUS i MHW doprowadziły do niemal zbieżnych liczb, jeżeli chodzi o poziom spożycia alkoholu w Polsce.